Testimònis de las originas linguisticas, los noms de luòcs de Tarn-e-Garona venon plan sovent de l’occitan. Descrivon lo paísatge natural (relèu, vegetacion) o l’implantacion umana (activitats, infrastructuras, noms de familha).
Les noms de lieux (Partie 1/2)
Témoins des origines linguistiques, les noms de lieux du Tarn-et-Garonne viennent bien souvent de l’occitan. Ils décrivent le paysage naturel (relief, végétation) ou l’implantation humaine (activités, infrastructures, noms de famille).
Las pèiras (les pierres) : Grandapèira, Malapèira, Pèiracava (pierre creuse), Pèirablanca (blanche), Pèiragròssa, Pèiralevada(dolmen), Pèira de la Sal (du sel)
Un grop de pèiras (un ensemble de pierres) : Lo Cairon, Claus dels Cairons, Clapièr
Los calhaus (les cailloux) : Calhau, Calhauet, Calhauar
Las ròcas (les rochers, la roche) : Ròc del Mèl (du miel), Ròca, Las ròcas, Ròca fumada (écobuée), Ròca Traucada (percée), Pèg La Ròca, Pèg Larròca, Ranc, Ranconèl, Lo Roquet, La Roqueta, Rocairòl, Bona Ròca, Cavaròca (creuse), Ròcacòrn (pointue), Ròcabruna, Ròcafòrt, Ròcaguda (aigue), Ròca Roja (rouge)
L’aiga (l’eau) : Las Aigas, Longas Aigas, Aigòts, l’Aigueta, Aiguèras, Aigabèrra (belle, grande en gascon), Bonaiga, Brassa l’Aiga, Beu l’Aiga, Caudasaigas (chaudes), Passa l’Aiga, La Mòta de l’Aiga
Las fonts (les sources) : Las Fonts, La Hont, Hontina, Hontassa, Hont-Clavèra, Fontana, Fontanelas, Fontanèu, Fontassa, Fontinèl, Fontilha, Fonton, Bèla-Font, Fontbèla (grande), Fontbona (bonne), Fontcava (creuse), Font Freja (froide), Fontgranda, Fontnòva, Fontclara, Font del Biule (du peuplier), Font del Fraisse (du frêne), Font del Bòsc (du bois), Font del Fau (du hêtre), Font de l’Olm (de l’ormeau) ; Source aménagée : Terond, Torond ; Source captée : La Dotz, Las Doses, Dosilh, Molin de la Dotz
Lo sanhàs (le marécage) : Las Molièras, La Molièra, La Nausa, Las Nausetas, Negadís, Posaca, Las Sanhas, Lo Sanhàs
La doga, lo valat (les drains, les fossés) : Gotilh, Gotamejana, Lo Gotèr, Gotièrs, La Canal, La Canèla, Canals, Las Besals
Lo pesquièr (la mare, l’étang) : Lo Clòt, La Clòta, Clotassas, Los Laquets, L’Estang, Lo Pesquièr
Los rius (les ruisseaux) : L’Arriu, Los Rius, Riusec, Riutòrt (tortueux), Riucaud (chaud), Riucròs (creux), Riugrand, Riulong, Riupetit, Riujalat (gelé), Riuprigond, Corbariu (courbe), Ribals, Ribalièra (le rivage), lo Rivatèl (le petit ruisseau).
Lo gorg (les gouffres) : Lo Gorg, Lo Gorp, Lo Terond, La Bofia, La Gofia
Lo grau (l’embouchure) : Lo Bocal, La Poncha
L’isla (l’île) : L’Isla, L’Islet, L’Islon, Los Ilhòts, Cap de l’Islòt
Gasar (le passage à gué): Passagà, Molin de Gal, Gas de Nau Pèiras, Passa l’Aiga, Gal de l’Anglés
Lo corrent (le courant) : Lo Rag, Rajòls
Las nautors : Sèrre, Sèrra, La Sèrra, Sèrrabassa, Sèrralonga, Sèrraseca (Hauteurs de forme allongée séparant des vallées) ; Lo Soquet, Lo Suquet, Lo Soc Blanc, Lo Suc (Sommet arrondi) ; Al truc, Lo Truc, Lo Tuquet, Lo Tucò, Lo Tapàs, Lo Tapet, Taparet, Tapòla, Tap del Rèi, Tap Roge (Talus, collines formant les terrasses surpombant la vallée alluviale de la Garonne) ; Caplong, Cap del Pèg, Cap dels Bòscs ; Montés, Montèlhs, Montagut, Montagudet, Montalban, Montairal, Montardat, Montastruc, Montauriòl, Gramont (Colline ou motte)
Lo puèg (Hauteur plus ou moins aplanie) : Poget, Pojal, Pojòl, Bèlpègn Pègcornet, Pèg Redond (rond), Pèg Frèsc (froid), Pèg Blanc, Pèg de la Glèisa, Pèg del Comte, Pèg del boièr (du bouvier), Pèg del Bòsc, Pèg del Cireg (du cerisier)
Lo passatge : Pas de l’Olm, Pas de l’Islòt, Maupàs, Pas del Lop
Las planas e los planòls (les plaines et plateaux) : Als Plans, Planòl, Lo Plan del Camp, Plana del Tilh (le tilleul), Puèg Calm, Caumeta, Lacau
Los costals (les versants, les coteaux) : Las Còstas, Penjals, Costal, Costalon, Costalat, Al Costalat, Còsta deu Calhau
La situacion (l’exposition) : L’Adret, L’Adrech, L’Usclada, L’Usclat (le brûlé), Solèri, Solelha, Caud Solelh, Bèl Solelh ; Bufavent (lieu venteux) ; Bethvéser, Mirabèl, Miramont, Mirador (belle vue).
Lo cròs (les creux, les cavités) : Las Cavas, lo Cròs, Lo Croset, La Cròsa ; Al Cusol, Cusolet, Crusèls (abri sous roche) ; lo Clòt, Las Clòtas
La comba (les vallons) : Combas, Combèl, Combèl Prigond, Comba del Barri, Comba del Lop, Cauda Comba, Comba salvatja (boisée)
Lo val (les vallées) : Valada, Valet, Valeta, Los Valadons, Valelhas, Grand-Val, Bonaval, Negraval, Val-gelada (froide), Longa-Val, Maravath, Malaval, Velvaser
Las ribièras (les rives, les terrains d’origine alluviale) : Las Ribas, La Ribièra, Arribèra, Autarriba, Bèlariba, Cap de Ribièra, Ribairòlas, Riberenca, La Ribiereta, Ribal
Dins lo Rivairenc venent, traparetz la partida 2 : la vegetacion.
Informations recueillies dans l’ouvrage « Tarn-et-Garonne, histoire et traditions occitanes », Al Canton.
